فرصت شناسی

بسم الله الرحمن الرحیم

قبلا در مورد لحظه ها و دین به لحظه ها  و اینکه چه اعتقادی به این موضوع دارم در قالب یه پست صحبت شد.در پست "توکل و تعقل و...." یه نظری با مضمون فرستادن موقعیتها از طرف خدا  از طرف خانم "مهرگان" ارسال شد که همونجا تصمیم گرفتم  که پستی رو در مورد فرصت شناسی بنویسم.

نظر خانم "مهرگان" :

"...یادمه تو کتاب زبان "الف "یه داستان جالبی نوشته بود !
بارون شدیدی میومد و یه کشیش زیر باران ایستاده بود. یه رهگذر رد میشه و میگه پدر ،خونه من همین نزدیگی هاست و به چتر نیازی ندارم بیا این چتر رو بگیر تا خیس نشی . کشیش میگنه : نه!! خدا به من کمک می کنه!!

باران تندتر مبشه...

یه ماشینی می ایسته  و راننده میگه پدر !!بیاین سوار شین و کشیش میگه نه!خدا به من کمک می کنه!!
باران همچنان می بارید و آب خیابانها رو گرفته بود !! قایق موتوری گروه نجات میاد طرف کشیش !! میگه پدر زود سوار شین الان سیل می برتون!! کشیش میگه نه خدا منو نجات میده!!
سیلاب جاری میشه و کشیش رو با خودش می بره... 
اون دنیا کشیش میگه : خدایا این همه به تو توکل کردم چرا منو نجات ندادی؟؟
خدا میگه: وسیله برات فرستادم!!چتر ،ماشین ، قایق !! ولی تو از هیچ کدام استفاده نکردی!! "



از قران و روایات و احادیث گر فته تا  ضرب المثلهاب رایج، همه به اهمیت زمان،وقت،عمر،لحظه ها  و ... تاکید دارند.
در باب استفاده از عمر و وقت حرف بسیاره. اما من میخوام در این پست بیشتر به مسئله استفاده از موقعیتهای فرستاده شده از جانب خدا بپردازم تا به مقوله استفاده بهینه از عمر.

یاد یه جوکی افتادم که سالها پیش شنیده بودم:

دو دوست بودن که یکیشون بی پول بود. دوستش به این اقا پیشنهاد میده که: اقا! برو فلان شهر! اونجا پول ریخته مثل ریگ بیابون! فقط کافیه خم شی و برداری!

این بابا هم عزم رفتن میکنه و با اتوبوس راهی میشه. به شهر که میرسه ، لحظه پیاده شدن یه 1000 تومنی روی زمین میبینه و با خودش میگه " فعلا حوصله ندارم! بذار از فردا پولها رو جمع میکنم!!! "  

از مسئله شرعی و غیر شرعی بودن این کار که بگذریم، میبینیم که این اتفاق در خیلی از جاهی زندگی ما میفته. فرصتهای طلایی از دست میدیم که بعدها داغش رو به دلمون میگذاره!

شما تا بحال ادمی رو دیدید که هیچ وقت هیچ فرصتی در زندگیش پیش نیومده باشه؟!
هیچ ادمی بدبخت نمیشه مگر اینکه فرصتهایی رو از دست داده باشه.حالا خدا بنا بر حکمتش رزقی رو برای هر کس در نظر میگیره که بر همون اساس فرصتها رو فراهم میکنه.


«قال رسول الله ان لربکم فی ایام دهرکم نفحات الا فتعرضوا لها»⁽¹⁾

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمود:

 «در ایام زندگی شما، اوقات و فرصت های مناسبی را خداوند در اختیارتان قرار می دهد، بکوشید از آن فرصت ها استفاده کنید.»

مولانا با بهره گیری از این حدیث سروده:

گفت پیغمبر که نفحت های حق

اندر این ایام می آرد سبق

گوش هش دارید این اوقات را

در ربائید این چنین نفحات را

نفحه ای آمد شما را دید و رفت

هر که را می خواست جان بخشید و رفت

نغمه ای دیگر رسید آگاه باش

تا از این هم وا نمانی خواجه باش ⁽²⁾

 حضرت علی ( علیه السلام) می فرماید: «الفرصة سریعة الفوت بطیئة العود» ⁽³⁾

به بام نیک بختان چون همایی

نشیند با هزاران ناز، فرصت

گرش دامن رها از دست سازی

کند از آشیان پرواز، فرصت

رود از دست فرصت زود، دردا

به آسانی نگردد باز، فرصت

این فرصت شناسی در زمینه های متنوعی مصداق پیدا میکنه و در هر زمینه هم روایات و حکایاتی رو میشه پیدا کرد مثل:رندگی روزمره،تربیت فرزند، کسب رزق و روزی، ازدواج و ....

این از دست دادن فرصتها میتونه عوامل مختلف داشته باشه که من چند نمونه رو اینجا ذکر میکنم و اگر عوامل دیگه ای به ذهن دوستان میرسه،خوشحال میشیم که با ما در میون بگذارن:

1-سرگرم شدن به اموری به ظاهر مهمتر و یا جذابتر

گاهی اوقات یه امری که بلحاظ اهمیت در سطح متوسط قرار داره اینقدر در نظر ما جذاب و مهم میشه که امر مهمتر رو فراموش میکنیم.

2-اشتباه در اولویت بندی ما خیلی وقتها یه کاری رو بخاطر اشون بودن و یا سهل الوصول بودن و یا حتی زود بازده بودنش انحام میدیم و اینقدر سرگرم این کار میشیم که فرصتهای اساسی تر و سرنوشت ساز تر رو از دست میدیم.

توجه: خیلی از مسائل در زندگی ما جاری هستند و برای مدت بیشتری در دسترس هستند.پس امکانش هست که لحظاتی از کارهای روزمره فاصله بگیریم و به فرصتها دقت کنیم.

3-"از این فرصتها زیاده! حتما فرصت بعدی بهتر خواهد بود"
این فکریه که خیلی شایعه و اکثر ما به اون دچاریم.
بگذارید این مورد رو با یه حکایت توضیخ بدم!!


یه روزی پسری عاشق دختر مزرعه داری میشه.میر پیش مزرعه دار که دختر رو از اون خواستگاری کنه. مزرعه دار هم که ادم زرنگی بوده یه شرطی براش میگذاره و میگه: من سه تا گاو دارم ، اونها رو یکی یکی رها میکنم و اگر تو تونستی دم یکی از این گاوها رو بگیری  من قبول میکنم که دخترم رو به عقد تو در بیارم. 
پسر هم این شرط رو قبول میکنه و به میدون میره.مزرعه دار اولین گاو رو رها میکنه! میبینه که این گاو برزگترین و وحشی ترین گاویه که تا بحال دیده! بنابر این بی خیال میشه و با خودش میگه که کاو بعدی احتمالا کوچکتره و میتونم دمش رو بگیرم. درست حدس زده بود ! گاو ارامتر ولی با این وجود کار سختی بود. تصمیم میگیره که این گاو رو رها کنه و با خودش میگه که گاو بعد باید ضعیفتر باشه! این بار هم حدسش درست بود!
اون گاو ضعیفترین گاوی بود که در زندگیش دیده بود.گردن گاو رو میگیره و با یه جست پشت گاو سوار میشه و بر میگرده که دُم گاو رو بگیر که میبینه ای دل غافل!!!  اون گاو اصلا دُم نداره!!!!!

قصه ما به سر رسید اقا پسره به دختره نرسید!! 




چند حدیث:

امام علی (علیه السلام )فرمودند:
« فرزند عزیزم من در راه تربیت و ادب آموزی تو از فرصت استفاده کردم و قبل از آنکه قلب و دلت سخت شود و عقل و خرد تو به اندیشه های دیگر مشغول گردد به تربیت و پرورشت مبادرت نمودم و وظیفه خویش را انجام دادم . » ⁽⁴⁾

امام علی (علیه السلام )فرمودند:
«فرصت همچون ابر می گذرد پس فرصتهای خوب را غنیمت شمارید»⁽⁵⁾

نظرات دوستان:

راضیه:

متنی رو در کتاب "آتش بدون دود" چند سال پیش خونده بودم که اینجا میذارم:
"هرگز هیچ لحظه ای عظیم تر از آن لحظه که می آید نیست , لحظه های بزرگ می آیند , اما به گذشته نمی روند.
هیچ لحظه ی بزرگی متعلق به گورستان نیست.
لحظه ها به ما می رسند , ما را در میان میگیرند , اندکی نزد ما درنگ میکنند , اگر لیاقت بهره گیری شرافتمندانه از آنها را داشته باشیم به دادمان می رسند , و اگر نداشته باشیم , طبق قانون طبیعی لحظه های بزرگ , واپس مینشینند برای مدت ها.
لحظه ها ی تنومند و پربار , نمیگذرند تا نابود شوند.
آنها در ظلمت تفاخر ما که خود را "مالک" آن لحظه ها می دانیم مومیایی نمیشوند. و همچون سکه ای عقیقه در صندوقی کهنه نمی مانند.
آنها عقب گرد میکنند و در انتظار انسان لایق می مانند."

امین:

این روزها این آیه قرآن مثل پتک توی سرم می‌خوره: "و من نعمره،ننکسه فی الخلق، افلا یعقلون؟" مخصوصاً قسمت افلا یعقلون... .

بذار حافظ از زبان من بگه:

ای دل به کوی عشق گذاری نمی‌کنی 

اسباب جمع داری و کاری نمی‌کنی

چوگان حکم در کف و گویی نمی‌زنی 

باز ظفر به دست و شکاری نمی‌کنی

این خون که موج می‌زند اندر جگر تو را 

در کار رنگ و بوی نگاری نمی‌کنی

مشکین از آن نشد دم خلقت که چون صبا 

بر خاک کوی دوست گذاری نمی‌کنی

ترسم کز این چمن نبری آستین گل 

کز گلشنش تحمل خاری نمی‌کنی

در آستین جان تو صد نافه مدرج است 

وان را فدای طره یاری نمی‌کنی

ساغر لطیف و دلکش و می افکنی به خاک 

و اندیشه از بلای خماری نمی‌کنی

حافظ برو که بندگی پادشاه وقت 

گر جمله می‌کنند تو باری نمی‌کنی

جوانمرد:

"لازمه استفاده بهتر از فرصتها  که واسه ادمی در زندگیش به وجود میاد، درک موقعیت خود به عنوان انسان و بهبود ارتباط با خدا است"

ستایش:

"مهمترین عامل برای از دست دادن فرصتها تاخیر در انجام دادن کارهاست"

"امام باقر ع می فرمایند:
مبادا در عمل تاخیر کنید که عمل دریایی است که بسیار کسان در آن به هلاکت می رسند."

"گاهی هم ممکنه این فرصت سوزی ها به دلیل پرداختن بیش از حد به گذشته های از دست رفته باشه "

"حضرت علی ع:
همانا عمر تو زمانی است که در آنی
یعنی لحظه حال بهترین زمان برای انجام کار واست و آنچه گذشته دیگر از بین رفته و کاری برای آن نمی توان کرد. "

س.ح:

"فرصت که زیاد پیدا میشه اما فرصت شناس ها کم هستن
به نظرم یع ادم برای این که یه فرصتی رو بشناسه وبخواد از اون درست استفاده کنه باید به طور همزمان چندتا عامل رو در نظر بگیره: علم ناقص خودش و عدم اگاهی از اینده  ، توکل  وداشتن اطلاعات کافی از شرایط موجود.
و در نظر گرفتن همه اینها باهم دیگه در گرو اینه که عقل ادم درست کار کنه"

یه اشنا:

راستی بعد از "الفرصت تمر مرالسحاب" گفته بودند "فرصتهای خوب را غنیمت شمارید"
من هنوز توانایی تشخیص فرصتهای خوب رو از فرصتهای بد پیدا نکردم! یعنی نمیدونم این فرصتی که واسم پیش اومده درسته یا غلط! که فکر می کنم این هم به دلیل عدم اگاهی مون از اتفاقاتی که در آینده قراره بیفته است. و یا هم توانایی استفاده درست از اون فرصت رو ندارم

جواب من به یه اشنا:

فرصت شناسی از خصوصیات مومن هست!  مثل خیلی از صفاتی که برای مومن در نظر گرفته شده!

مثل:  المومن کیس!
یا "المومن یکفی بالاشاره"!

یا النظافت من الایمان! یعنی  شاخصه مومن پاکیزه بودنش هست!

این ایمان افراد که باعث بوجود اومد این خصوصیات  میشه ، نه اینکه اگر این خصوصیات رو داشته باشی مومن هستی.

پس در صورتی میشه این فرصا های خوب و بد رو تشخیص داد که کیفیت ایمان ما بالا بره! هرچی ایمان  بالاتر رفت، بینش هم  بیشتر میشه.


من الغریب الی الحبیب!
اونی که ایمانش زیاد بود  سریع به این نامه جواب داد!
ولی اونهایی که ایمانشون ضعیف بود....

منابع:
1- احیاء العلوم، ج 1، ص 134 
2- مثنوی، دفتر اول، ص 51، سطر 20 
3-سفینة البحار، ج 2، ص 357 
4-نهج البلاغه،نامه به امام حسن
5-نهج البلاغه،حکمت 21