تناسخ

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام!

امشب دیگه بعد از مدتها عزمم رو جزم کردم که مطلبی رو در مورد "تناسخ" (Reincarnation )بنویسم و نظرات مختلف رو در مورد اون بررسی کنم. امیدوارم که بدردتون بخوره!

تناسخ یکی از مفاهیم مطرح در فلسفه ،عرفان و کلامه که در مکاتب فلسفی و دینی زیاد در موردش بحث شده و نظرات ضد و نقیضی موجوده.

تناسخ در مقام واژه بمعنی  جابجایی روح از کالبد و هیئتی به کالبد و  هیئت دیگست!

تناسخ بطور کلی به دو قسم تقسیم میشه:

تناسخ مُلکی: این نوع تناسخ بگونه ایست که روح با رها کردن بدن خودش وارد یک بدن جدید میشه 

تناسخ ملکوتی: فرایند این تناسخ گونه ای انجام میشه که فرد با اعمال و کردار خودش بدنی رو مسازه و به اون شکل در میاد

در این بین تناسخ ملکی بیشتر از ملکوتی مطرحه و  سه نوع  داره: صعودی و نزولی و متشابه

صعودی: حلول روح در یک بدن شریفتر و کاملتر

نزولی:  ورود در یک کالبد پست تر

متشابه: وارد شدن به یک بدن هم عرض و هم سطح  بدن خود

تا بحال واژگانی مثل: مسخ،نسخ،فسخ و رسخ بگوشتون خورده؟

اجازه بدید یه توضیحی بدم!

نسخ/تناسخ: انتقال روح از بدن انسانی به انسان دیگر

مسخ/تماسخ: انتقال روح از بدن انسان به بدن حیوان (مثلا در یک شتر حلول کنه)

فسخ/تفاسخ: انتقال روح از بدن انسان به بدن گیاه( مثلا گشنیز و شنبلیله! میریزنش توی قلیه ماهی!! :دی)

رسخ/تراسخ: انتقال رو از بدن انسان به جماد( تبدیل شدن به گوشتکوب)

اشخاص  مثل ملاصدرا، شیخ اشراق،ابن سینا و مکاتبی مثل فلسفه اسلامی و مشاء تناسخ رو رد  و  هندوها، تائویستها،بودیستها و همینطور کابالیستها به این مسئله معتقدند. خوب بهتره  چنتا دیدگاه رو در پذیرش و رد  تناسخ بررسی کنیم:

فلسفه اسلامی

در مکتب اسلام تناسخ بطور کلی رد شده و در تضاد با اصل معاد هست. البته در دین اسلام فرقه هایی انحرافی هم وجود دارند  که معتقد به تناسخ هستند، مثل "دروزی"ها و "غُلات"!

با این حال بزرگانی چون شیخ اشراق(سهروردی) با وجود انکار انواع تناسخ، تناسخ نزولی رو کاملا رد نکرده و بسستی از کنار اون گذشته!

در قران ایاتی دال بر رد تناسخ وجود دارد و اعتقادی به بازگشت روح به کلبد جدید ندارد:

حَتَّى إِذَا جَاء أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ* لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحاً فِیمَا تَرَکْتُ کَلَّا إِنَّهَا کَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ[المؤمنون : 99-100]

 « آنها همچنان به راه غلط خود ادامه می دهند) تا زمانی که مرگ یکی از آن ها فرا می رسد می گوید: پروردگارا مرا بازگردان(99) باشد که در آنچه ترک کرده ام عمل صالح انجام دهم. حاشا که بازگردد، همانا سخنی که او می گوید و هیچ فایده ای ندارد. از پس سرشان برزخ است تا روزی که برانگیخته شوند.»(100)

از طرف دیگه عالم برزخ هم با تناسخ در تضاده!

اهالی معتقد به تناسخ به یکسری از ایات قرانی متوسل شدند که برای خدشون دلایلی دارند ! اما مفسرین با استدلالاتی اینها رو رد کرده اند.برای اطلاعات بیشتر میتونید به این منبع (تناسخ از دیدگاه شیخ اشراق)مراجعه کنید.

فلسفه ملاصدرا

"ملاصدرا با تکیه بر اصل حرکت جوهرى و حدوث جسمانى و بقاى روحانى نفس در ابطال مطلق تناسخ چنین استدلال مى کند که تعلق نفس به بدن یک تعلق ذاتى و ترکیب آن دو ترکیب اتحادى و طبیعى است, نه صناعى یا انضمامى از سیوى دیگر, هر یک از جوهر نفس و بدن با یکدیگر در سیلان و حرکت اند; یعنى هر دو در ابتداى پیدایش نسبت به کمالات خود بالقوه اند و روى به سوى فعلیت دارند. بنابراین تا هنگامى که نفس به بدن عنصرى تعلق دارد, درجات قوه و فعلیت او متناسب با درجات قوه و فعلیت بدن خاص اوست. حال مى گوییم: هر نفسى در مدت حیات دنیوىاش با افعال و اعمال خود به فعلیت مى رسد. به همین خاطر سقوط او به حد قوه ى محض, محال است; همان طور که بدن یک حیوان پس از کامل شدن, دیگر به حد نطفه بودن باز نمى گردد. زیرا حرکت همان اشتداد و خروج از قوه به فعلیت است و حرکت معکوس امرى بالعرض است .
بنابراین, اگر نفس پس از مفارقت از بدن بخواهد به بدن دیگرى در مرتبه ى جنینى و مثل آن تعلق گیرد, ناگزیر بدن در مرتبه ى قوه و نفس در مرتبه فعلیت خواهد بود و چون ترکیب این دو طبیعى و اتحادى است ـ یعنى هر دو به یک وجود موجودند ـ ترکیب بین دو موجود بالقوه و بالفعل محال است ."(منیع : سایت افتاب)

بعبارتی این امکان پذیر نیست که روح انسان به تکامل(بخاطر  تمایل به حرکت) برسه و دوباره درون بدنی تازه و ناتوان و پیشرفت نکرده حلول کنه! بطوری که روح بزرگ باشه و جسم بچگانه!!

هندوئیسم

این مکتب یکی از طرفداران سفت و سخت  تناسخه!  در هندوئیم، روح (آتمن) جاودانه و نامیرا است، درحالیکه جسم تولد و مرگ دارد. روح جسم را مانند لباس کهنه ترک می‌گوید و لباس نو می پوشد.برهمن‌ها به ایده تناسخ معتقد هستند؛ یعنی هر وقت موجودی از بین برود، روح آن از کالبد جدا شده و در همین دنیا به کالبد موجود دیگری درمی آید.

بودا

مفهوم تناسخ در بودا مانند هندو نیست! بودیستها بر این اعتقادند که روحی از روح خودش در کالبد دیگه میدمه!تمثیل بودا در این باب اینطوریه  که همانطور که با آتش یک شمع روشن، می‌توان یه شمع دیگه را روشن کرد (آتش شمع اول، علّت روشنایی شمع دوم است)، آگاهی یک موجود، می‌تواند باعث پدیداری واحد(های) آگاهی دیگه بشه!

کابالا

کابالیستها بر این اعتقادند که انسان در این دنیا زندگی میکنه و باید به کمال روحانی مورد نظر کابالا برسه تا به دنیای روحانی بره و اونجا زندگی کنه! اگر به اون درجه نرسه ،بسته به میزان تعالی  و نقصی که داره به انسان دیگری نسخ میشه و خودش رو کامل میکنه! این روند اینقدر ادامه پیدا میکنه تا انسان کامل بشه و در نهایت همه انسانها به اون درجه روحانی میرسند ولی دیر و زود داره دیگه!

هم اکنون تهیه کنندگان غربی سعی میکنند که مفهوم تناسخ رو در فیلمهای خودشون جا بندازند  که از این دست فیلمها میشه به کارتون "9" که کاملا کارتون کابالیستیه،همچنین Avatar  اشاره کرد.

خوب دوستان ! امیدوارو این مطالب بدردتون بخوره! میخواستم جزیی تر بنویسم که دیدم زیادی تخصصی میشه و در حد وبلاگ و سواد  من نیست!

زنده باشید

یا علی